Istotne doznania i inne kazania

 Jonathan Edwards (1703-1758), najwybitniejszy amerykański teolog, napisał swoją „Rozprawę o uczuciach religijnych” (Treatise concerning religious affections), skierowaną przeciwko środowisku Pierwszego Wielkiego Przebudzenia, amerykańskiego odpowiednika ruchu zwanego w Wielkiej Brytanii – Przebudzeniem Ewangelicznym. Sam Edwards odegrał w tym Przebudzeniu znaczącą rolę jako pastor kościoła kongregacjonalnego w Northampton, w stanie Massachusetts.
 W obliczu przebudzenia, troską Edwardsa jako pastora było to, by umieć odróżniać prawdziwe i fałszywe doświadczenia duchowe. W latach 1742 – 1743 wygłosił na ten temat szereg kazań opartych na Pierwszym Liście Piotra (1,8-9). „Rozprawa” to zbiór tych kazań odpowiednio przygotowanych i wydanych w roku 1746.
 Edwards musiał zmagać się na dwóch frontach. Z jednej strony spierał się z tymi, którzy uważali cały ten przebudzeniowy ruch za nierozumną histerię. Z drugiej zaś dyskutował również z tymi, którzy wydawali się uważać, że wszystko, co działo się w ramach tego ruchu było z Boga, bez względu na dziwny czy niezrównoważony charakter tych zjawisk. Czy te dwie sprzeczne postawy nie wydają się nam znajome?
 Starając się wytyczyć ścieżkę pomiędzy tymi dwiema skrajnościami, Edwards musiał znaleźć odpowiedź na szereg fundamentalnych pytań. Co tak naprawdę znaczy być chrześcijaninem? Czy chrześcijaństwo to tylko kwestia intelektu? Co z pragnieniami, uczuciami, przeżyciami? Co to jest nawrócenie? Skąd wiemy, że ludzie je przeżyli? Jak daleko powinniśmy się posuwać w badaniu, czy widoczne nawrócenie było autentyczne? Jakie miejsce w chrześcijańskim doświadczeniu zajmuje pewność zbawienia? Do doświadczania których duchowych przeżyć powinniśmy zachęcać, od których zaś odwodzić? Jak możemy badać, czy nasza własna wiara jest szczera i prawdziwa? Po czym poznać duchową obłudę i oszustwo?
 Możemy nie doświadczać akurat przebudzenia, ale zarówno te pytania, jak i odpowiedzi, jakie daje na nie Edwards, mają dla nas dzisiaj duże znaczenie. Być może nigdy nie kładziono takiego nacisku na uczucia i przeżycia, i nie poszukiwano ich tak chętnie, jak ma to miejsce wśród chrześcijan naszego pokolenia. Zbyt często skutki tych starań, pozbawione równowagi i przenikliwości, były wręcz duchowo szkodliwe. W odpowiedzi na to, niektórzy popadli w twardą, zimną, suchą ortodoksję, patrząc bardzo podejrzliwie na wszystko, co „emocjonalne”.
 Edwards oferuje nam swego rodzaju „przewodnik dla zagubionych” – łącząc biblijne zasady i trzeźwy duchowy osąd, przeprowadza bezpiecznie przez labirynt zamieszania panującego w tym, jakże ważnym zagadnieniu.