Nowy Testament 1568 – Nieśwież

Kiedy w 2003 roku wydaliśmy Biblię Brzeską, planowaliśmy również opublikować inne polskie tłumaczenia Pisma Świętego. Obecnie wracamy do zamierzonego przed laty przedsięwzięcia, gdyż z wielu powodów nasze plany wydawnicze uległy sporemu opóźnieniu. Mamy nadzieję wydać kilkanaście polskich tłumaczeń Nowego Testamentu, które ukazały się drukiem w okresie Reformacji. Jako pierwszy z serii prezentujemy Nowy Testament wydany w Nieświeżu w 1568 roku.

 Transkrypcji typu B dokonaliśmy na podstawie dwóch zachowanych egzemplarzy znajdujących się w Bibliotece Ossolińskich (sygn. XVI.O.800) oraz Bibliotece Książąt Czartoryskich w Krakowie (sygn. Cim.1093 I).

Autorstwo przekładu Nowego Testamentu (NT 1568) przypisujemy Szymonowi Budnemu, choć prawdopodobnie nie jest to jego samodzielna praca. Wbrew temu, co podaje strona tytułowa, nie jest to także nowe tłumaczenie z języka greckiego. Z niepodpisanej przedmowy dowiadujemy się jedynie, że jest to wydanie podręczne, „w małym złożeniu papieru, ręcznemi książkami, jako to pospolicie zowią”, a na stronie tytułowej znajdziemy także nazwisko drukarza, Daniela z Łęczycy.

Powodem zakwestionowania informacji, że było to nowe tłumaczenie, jest nawet pobieżne zestawienie tego przekładu z tekstem NT Biblii Brzeskiej. Porównanie bezsprzecznie potwierdza, że NT BB musiał być podstawą tekstu NT z 1568 roku. Istniejące różnice sprowadzają się do skracania wyrażeń oraz do zastępowania niektórych wyrazów, jak pokuta na ukojenie, kielich na czaszę, kościół na zbór i kilku innych. Wzmianka o mniejszym formacie, wymienione powyżej różnice oraz nazwisko drukarza i miejsce druku są ciekawe, gdyż pozwalają rzucić światło na osobę tłumacza lub tłumaczy.

Tekst NT z 1568 roku wydano ponownie w 1580, 1585 i 1593. Różnice między wydaniami są niewielkie i w większości sprowadzają się do zmian w pisowni. Skoro wspomniany przekład NT wznawiano wiele razy, z pewnością istniało duże zapotrzebowanie na tę pracę. Przyczyn zapewne było kilka. Krytykowany przez Budnego format, waga i cena Biblii Brzeskiej musiała być tu istotnym czynnikiem.