Księga Sędziów – Izaak Cylkow

Księga Sędziów jest istotnym dokumentem dziejów Izraela i kształtowania się judaizmu. Za wyjątkiem pięknej bajki Jotama (jednego z dwóch, obok sławnej pieśni Debory, fragmentów poetyckich) nie ma tu miejsca na przypowieści czy napomnienia moralne znane z późniejszych ksiąg proroków. Jednak wiele jej fragmentów to prawdziwe klejnoty nowelistyki, nie tylko zresztą batalistycznej, jak wyprawa Gedeona na Midianitów. Podstęp Ehuda, który zabił Eglona, tłustego króla Moabu; śmierć kanaanejskiego wodza Sysery z rąk pięknej Jael; zawarta w kilku wersetach poruszająca opowieść o anonimowej córce wodza Jeftego, złożonej Bogu w ofierze dziękczynnej; wreszcie dzieje Samsona, herosa-nazyrejczyka o nadludzkiej sile – weszły do literatury powszechnej i światowej mitologii. Stały się również źródłem inspiracji dla żydowskiej baśni ludowej, z której wyrosło świeckie piśmiennictwo, nierzadko nawiązujące w diasporze i w dzisiejszym Izraelu do tamtego okresu wewnętrznego chaosu, rozproszenia i kryzysu przywództwa – i dostrzegające powtarzalność mechanizmów historycznych i ludzkich postaw.