Odpoczynek i kult

„Odpoczynek i kult”, Josef Pieper

Faktem jest, że częściej zastanawiamy się nad sensem pracy niż nad znaczeniem odpoczynku. W świecie, w którym wszystko jest skalkulowane, gdy chcemy być wydajni i sprawczy, odpoczywanie wydaje się marnowaniem czasu.

Josef Pieper przywraca znaczenie odpoczynkowi jako chwilom, w których mamy możliwość świętowania, a „najuroczystszym, jaki w ogóle istnieje, sposobem obchodzenia święta, jest kult”. Uważa, że praca nie powinna być wyłączną miarą naszego życia. Przestrzega przed dyktaturą pożytku i użyteczności jako jedynych wyznaczników sensownego działania, ale także przed czczym organizowaniem czasu wolnego, co może być tak naprawdę kolejną formą pracy.

Obchodzenie i przeżywanie akceptacji świata w niecodzienny sposób jest tym, co stanowi sens święta. Nie można jednak wymyśleć bardziej intensywnego akceptowania świata niż „chwała Boża”, wysławianie Stwórcy tego świata

– napisał Josef  Pieper w książce Odpoczynek i kult (tytuł oryginalny:Muße und Kult).

Książka stanowi jeden z najważniejszych tytułów filozoficznych wydanych w XX wieku. Choć minęło ponad 70 lat, wydaje się, że jej aktualność jest żywa jak nigdy dotąd.

Odpoczynek jest postawą umysłu i stanem duszy, który sprzyja zdolności postrzegania rzeczywistości świata. Josef Pieper pokazuje, że Grecy i średniowieczni Europejczycy rozumieli wielką wartość i znaczenie wypoczynku. Wskazuje również, że religia może narodzić się tylko w czasie wolnym – czasie wolnym, który pozwala na kontemplację natury Boga. Autor zachęca, by mieć oczy i uszy, serce i ducha otwarte na doświadczenie chwili obecnej.

Czas wolny był i zawsze będzie pierwszym fundamentem każdej kultury. Pieper utrzymuje, że nasz współczesny świat kultu pracy pokonał czas wolny. Autor ostrzega, że jeśli nie odzyskamy „sztuki” ciszy i wglądu w siebie, a także zdolności do niedziałania, jeśli nie zastąpimy prawdziwego wypoczynku naszymi powierzchownymi rozrywkami, zniszczymy naszą kulturę – i samych siebie.

Celem tej publikacji nie jest podanie gotowych rozwiązań, a skłonienie czytelnika do zatrzymania się i refleksji o tym, co w życiu najważniejsze. Autor dostarcza sporą porcję humanistycznej wiedzy o kulturze, w której żyje. Czerpie przy tym z filozofii świata, psychologii i socjologii. Wszystko to doprowadza do wniosku, że człowiek jest istotą Bożą, i aby być tym, kim w rzeczywistości jest, potrzebuje odpoczynku, by spojrzeć na swoje życie z boskiej perspektywy.

Josef Pieper (1904–1997) – niemiecki filozof katolicki. Studiował filozofię, prawo oraz socjologię na uniwersytecie w Berlinie i w Münster, gdzie jako profesor zwyczajny antropologii filozoficznej prowadził wykłady do 1996 roku. Zaliczany jest do czołowych autorów fali odrodzenia filozofii neotomistycznej. Odpoczynek i kult (1948) należy do najwcześniejszych, a zarazem najbardziej poczytnych dzieł tego autora.